Οι επόμενες μικροζημιές και η "προγραμματική αντιπολίτευση"

Στην Αυγή διαβάσαμε και το παρακάτω άρθρο του Γ. Κιμπουρόπουλου. Αφορά μια, όχι και τόσο θετική για την Αριστερά αλλά πιθανόν πραγματική, αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος.
Με αφορμή την τελευταία φράση του άρθρου που αναφέρεται στην "προγραμματική αντιπολίτευση" μας ήρθαν κάποια ερωτήματα για αυτόν τον όρο ο οποίος επαναλαμβάνεται συνεχώς από βουλευτές και κάποια στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και ζητάμε καλόπιστα να μας επεξηγηθεί από όποιον γνωρίζει.
Τι σημαίνει προγραμματική αντιπολίτευση; Επειδή αναφέρεται συνεχώς σημαίνει ότι κάτι συγκεκριμένο εκφράζει. Γιατί, λοιπόν, δεν αποκαλείται λαϊκή αντιπολίτευση, αριστερή αντιπολίτευση, προγραμματική και κινηματική αντιπολίτευση, αντινεοφιλελεύθερη αντινεοφιλελεύθερη αντιπολίτευση, ταξική αντιπολίτευση; Τι διαφορές υπάρχουν; Τι διαφορετικό θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ από ότι έκανε πριν την κήρυξη έναρξης της προγραμματικής αντιπολίτευσης; Περιμένουμε να λυθεί το μυστήριο...

Οι επόμενες μικροζημιές, του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το θέμα είναι τώρα τι λες/ Καλά φάγαμε καλά ήπιαμε/ Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ/ μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας/Το θέμα είναι τώρα τι λες.
Μανώλη Αναγνωστάκη, «Ο στόχος»

Ακριβώς αυτό είναι το θέμα . Τώρα, τι λες; Σαν να ακούω ακόμη στ' αφτιά μου τους στεναγμούς ανακούφισης της προπερασμένης Κυριακής απ' όλους όσοι έσπειραν με ελπίδες και προσδοκίες -με κρύα, ζεστή, μισή ή ολάκερη καρδιά, αδιάφορο- τ’ ανεμογκάστρι της κάλπης. Και, πράγματι, δικαιολογείται η ανακούφιση.

Και μπορεί από μιαν άποψη το ισοζύγιο μικροζημιών και μικροκερδών να θεωρηθεί θετικό για την αριστερά, στις συνθήκες της νέας σοσιαλιστικής πλημμυρίδας και συγκράτησης του δικομματισμού στα επίπεδα του 77%, ποσοστού που καθιστά την Ελλάδα πανευρωπαϊκή εξαίρεση. Αλλά, ένας στεναγμός δεν είναι εκτίμηση εκλογικού αποτελέσματος, δεν είναι ανάλυση των τάσεων και των ροπών της κοινωνίας, δεν είναι αποτίμηση του νέου συσχετισμού δυνάμεων. Δεν μπορεί, εν ολίγοις, η συναισθηματική αποφόρτιση της αγωνίας του εκλογικού θανάτου να γίνει εργαλείο στρατηγικής.

Θα μου πείτε, μήπως, αντιστρόφως, ο σχεδόν φανερός θυμός του Περισσού με τους ανεπίδεκτους μαθήσεως ψηφοφόρους απέδωσε κάποια ψύχραιμη ανάλυση για το πώς προέκυψε η θεαματική αλλαγή; Όχι βέβαια. Και στους δύο πόλους της αριστεράς επικράτησαν συναισθηματικές κι αμήχανες προσεγγίσεις της επιλογής του εκλογικού σώματος. Ευγενής συγκατάβαση από τους μεν. Δύσθυμες κρίσεις από τους δε. Κι όμως, δεν είναι γραφειοκρατική πολυτέλεια να αναλύσεις τα αμφίσημα μηνύματα που εκπέμπουν τα κοινωνικά στρώματα αποδομώντας σε χρόνο dt τη φιλελεύθερη πλειοψηφία και απογειώνοντας στον ίδιο χρόνο ρεκόρ την επιμελώς ασαφή σοσιαλδημοκρατική επαγγελία «αλλαγής».

Πολιτικός αναλυτής «ειδικού βάρους» δεν είμαι, αλλά μπορώ να διακρίνω μια ενδιαφέρουσα πολιτική «σοφία» στην επιλογές όσων έφτασαν μέχρι την κάλπη (η «σοφία» των άλλων, που απαξίωσαν, είναι κι αυτή μια παρακαταθήκη ριζικής αμφισβήτησης του κομματικού συστήματος, στον βαθμό που διασταυρωθεί με μια νέα, διακριτή, συναρπαστική πολιτική αξία).

Δύο στοιχεία περιλαμβάνει η σοφία της κάλπης. Πρώτον, έναν εκλογικό τυχοδιωκτισμό που υπόσχεται ταχύτερες και πιο αιφνιδιαστικές αποκαθηλώσεις των πολιτικών «ηγεμόνων». Και δεύτερον, ένα συντομότερο και με βίαιες καμπές πολιτικό κύκλο, που εδραιώνει μια κατάσταση ανασφάλειας για τα κυβερνώντα κόμματα. Αλλά, για να μη θεωρηθεί η κρίση μου προϊόν αθεράπευτης ιστορικής αισιοδοξίας, θα προσθέσω ένα τρίτο στοιχείο: πώς μετατοπίστηκε το εκλογικό σώμα στην παραδοσιακή κλίμακα δεξιάς- αριστεράς; Δεξιότερα ή αριστερότερα;

Παρ’ ότι δεν είμαι καθόλου της άποψης ότι «Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ είναι ίδια κι απαράλλαχτα», αποτολμώ την εκτίμηση ότι οι εκλογείς έκαναν τουλάχιστον ένα «κλικ» δεξιά. Και γιατί απάντησαν με αυστηρά «δικομματικά» κριτήρια στα διλήμματα ακυβερνησίας. Και γιατί επιβράβευσαν το ΠΑΣΟΚ στην δεξιά (επι)στροφή του από την προ έτους αριστερή στροφή του. Και γιατί διακριτά οφέλη (πέραν του πράσινου θριάμβου) επιφύλαξαν μόνο για την ακροδεξιά. Και, τέλος, γιατί στην Αριστερά, απέδωσαν μια μικρή «τιμωρία», περίπου ανάλογα κατανεμημένη στους δυο πόλους της, αλλά αρκετή για να διαιωνίζεται ο γνωστός εμφύλιος για τη «μικροηγεμονία» του χώρου…

Θα μου πείτε: Ο.Κ., αλλά για πόσο ακόμη θα αποτιμούμε τις εκλογές; Για όσο ακόμη οι (ανομολόγητες) μικροζημιές στο αριστερό «νοικοκυριό» θα μεγαλώνουν και θα διευρύνονται. Γιατί αυτός είναι ο βασικός κίνδυνος. Ακόμη κι αν η ύφεση, η δημοσιονομική κρίση και οι επερχόμενες δραματικές επιπτώσεις τους καθιστούν το ΠΑΣΟΚ μια πλειοψηφία υπό προθεσμία και την κυβέρνηση μια εξουσία εν ανασφαλεία, η νέα ηγετική τους ομάδα (νέα επικοινωνιακά αλλά και πολιτικά) διαθέτει μια ατζέντα που, αν μη τι άλλο, εξάπτει την περιέργεια του κοινού. Κινείται στον χώρο του αυτονόητου, αλλά σε μια χώρα (τη χώρα του παρεϊστικου καπιταλισμού) όπου αυτονόητα δεν υπάρχουν.

Κινείται επίσης με μια εντυπωσιακή επικοινωνιακή ταχύτητα που της δίνει αυτοπεποίθηση, ιδιαίτερα τώρα που δεν νιώθει την παραμικρή πίεση εκ δεξιών. Ακόμη και η πυγμή που επέδειξε στα Εξάρχεια ή στην Πειραιώς εις βάρος μεταλλεργατών (και η αντίστοιχη πυγμή που πιθανότατα θα δείξει στο λιμάνι) εκπέμπουν το μήνυμα: «ελέγχω την κατάσταση». Γενικώς, παρ’ ότι η «μεταρρυθμιστική ατζέντα» της κυβέρνησης ανταποκρίνεται σε (εκμοντερνισμένα) αιτήματα και εκκρεμότητες της αστικοδημοκρατικής επανάστασης που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ στη χώρα μας (ανάλογα μ’ αυτά που φιλοδοξούσαν να εκπληρώσουν ο Σημίτης ή ο Καραμανλής, με τα γνωστά τραγελαφικά αποτελέσματα), η νέα «πράσινη πλημμυρίδα» έχει τα φόντα για μια βαθύτερη διείσδυση στην κοινωνία. Προς το παρόν δε, διαθέτει και μια σαφή συμμαχία ανοχής από την κοινωνική και οικονομική ελίτ.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι το ΠΑΣΟΚ, ακόμη κι αν αναγκαστεί να πάρει αποφάσεις ρήξης με στρώματα εργαζομένων, μπορεί για αρκετό καιρό να διεμβολίζει την αριστερά και το ακροατήριό της. Και μάλιστα σε αξιοπρόσεκτο ιδεολογικό βάθος. Αντισταθμίζοντας ακόμη και ακραιφνώς ταξικές επιλογές στο πεδίο της κατανομής του πλούτου με αυτονόητα βήματα θεσμικού εκσυγχρονισμού. Όπως συνέβη και στη δεκαετία του ‘80, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ενσωμάτωνε «γενναιόδωρα» στο κυβερνητικό του πρόγραμμα μέγα πλήθος αστικοδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που ως τότε μόνον η αριστερά (και διόλου ο αστικός κόσμος) υπεράσπιζε με συνέπεια.

Το φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί και τώρα, όσο η αριστερά διοχετεύει τον όποιο ριζοσπαστισμό της είτε σε χώρους που νιώθει πολιτικά ασφαλής (σε συνδικάτα που ελέγχει), είτε στα πεδία των θεσμών, του κράτους, της δημοκρατίας, της διαφάνειας, της πολιτικής ηθικής, του ελέγχου του δημοσίου πλούτου, όπου εμφανίζει μια προγραμματική στασιμότητα, αρκετή για να κάνει αφόρητο τον ιδεολογικό ανταγωνισμό του ΠΑΣΟΚ. Κι όταν πάσχεις από προγραμματική στασιμότητα, πώς να ασκήσεις προγραμματική αντιπολίτευση;