Ανυπάκουες συνειδήσεις...

Από τη σημερινή Κυριακάτικη Αυγή, του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.

Λένε πως το ταχύτερο πράγμα στον κόσμο είναι η σκέψη. Πώς γίνεται όμως και η συνείδηση αλλάζει αργά, απελπιστικά αργά; Ας μην επιχειρήσω να το εξηγήσω βιοχημικά, είμαι και άσχετος, και ας περιοριστώ στην παραδοσιακή γνώση περί αυτού. Κατά τους ψυχιάτρους, συνείδηση είναι η κατάσταση που επιτρέπει στο άτομο να ενεργοποιεί τις λειτουργίες που είναι απαραίτητες για να αντιλαμβάνεται ό,τι συμβαίνει στο περιβάλλον του και στον ίδιο του τον εαυτό. Οι φιλόσοφοι, ως γνωστόν, επί αιώνες τσακώνονται για το αν η συνείδηση «στεγάζεται» εντός ή εκτός του σώματος, ωστόσο οφείλουμε στον Λοκ την παραδοχή ότι η συνείδηση είναι αποτέλεσμα της υλικής πραγματικότητας του ανθρώπου, διαμορφώνεται από τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες του. Το πού και το πώς παρεμβάλλεται η βιοχημεία στη διεργασία αυτή δεν είναι του παρόντος, εμπειρικά ωστόσο οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι η ανθρώπινη συνείδηση είναι κατά βάση συντηρητική, αφού και οι όροι της ζωής μας, κατά κανόνα, αλλάζουν αργά, διακοπτόμενοι από μάλλον σπάνια σοκ.

ΑΛΛΑ και το σοκ, λένε πάλι οι ψυχίατροι, δεν είναι πάντα παράγοντας ανατροπών στη συνείδηση, συχνά προκαλεί απλώς την εκτροπή της στις δύο άλλες φυσιολογικές καταστάσεις της, την υπναγωγία ή την ονειροπόληση. Και εξίσου συχνά, οι τρεις καταστάσεις της συνείδησης, όπως μας έμαθε ο Γιουνγκ, μπορεί να συνυπάρχουν στην καθημερινότητά μας. Να διαθέτουμε τη συνείδησή μας σε εγρήγορση για τα βασικά, για ανακλαστικές κινήσεις επιβίωσης, αλλά ταυτόχρονα να «κλέβουμε» τον εργοδότη με υπναγωγία, χωρίς να βυθιστούμε σε πλήρη και βαθύ ύπνο, ή με διαρκή ονειροπόληση.

ΤΟ ΣΟΚ του Μνημονίου, της κρίσης χρέους, της δραματικής επιδείνωσης του εισοδήματος, της βίαιης ακύρωσης σχεδίων για το μέλλον, της βάναυσης προσβολής της αξιοπρέπειας των ανθρώπων που απολύονται, της πολιτικής εξαπάτησης, της αναίδειας και της αλαζονείας των ανθρώπων της εξουσίας έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους (τη μεγάλη πλειοψηφία τους, θα έλεγα εγώ) σ’ αυτή την ερμαφρόδιτη κατάσταση εγρήγορσης- υπναγωγίας- ονειροπόλησης, όπου πραγματικότητα και εφιάλτης μπλοκάρουν τη συνείδηση σε μια κατάσταση αδράνειας. Πιθανότατα- όπως θα σκέπτονταν κάποιοι συνωμοσιολόγοι- υπάρχουν και κάποιες τεχνικές χειραγώγησης που εφαρμόζουν οι σύμβουλοι επικοινωνίας των ευρωκρατών, των τροϊκανών και των εγχωρίων υπαλλήλων τους κάθε φορά που βγαίνουν μειλίχιοι, ήρεμοι, χαμογελαστοί και μας φτύνουν κατάμουτρα, αν κι εμείς έχουμε τη στέρεη πεποίθηση ότι απλώς βρέχει. Ίσως πάλι κάποια ψυχοτρονικά όπλα, κάποια μυστικά μηνύματα, εκπέμπονται από τους τηλεοπτικούς δέκτες κάθε φορά που οι «ομιλούσες κεφαλές» μάς βρίζουν τεμπέληδες, άχρηστους, άπληστους, κλέφτες κι εμείς αισθανόμαστε ανακούφιση, σαν τους Χριστιανούς μετά την εξομολόγηση.

ΑΛΛΑ, απ’ την άλλη πλευρά, και οι «δυνάμεις της ανατροπής», οι πεπεισμένες ότι μια βίαιη υποβάθμιση του «είναι» των ανθρώπων, μια βύθισή του στον πάτο οδηγεί με κάποιον αυτοματισμό σε μια «εξέγερση» της συνείδησης, δεν κάνουν και κάτι ιδιαίτερο για να υποδείξουν «προς τα πού» πρέπει να συντελεστεί η στροφή, σε ποιαν ονειροπόληση να εκτραπεί αυτή η βραδυφλεγής ουσία του ανθρώπου. Ή μάλλον, για να μην αδικώ κανένα, κάνουν πολλά, ίσως υπερβολικά πολλά για να γίνουν αντιληπτά από έναν μέσο νου, μια «παγωμένη» από το σοκ συνείδηση. Πολλές συσκέψεις, πολλές διαβουλεύσεις, πολλά σούρτα φέρτα, πολλές σχοινοτενείς αναλύσεις, πολλές προτάσεις και πρωτοβουλίες συσπείρωσης και αποσυσπείρωσης, πολλές προσδοκίες, μικρές και κυρίως μεγάλες, αλλά ούτε ένα απτό αποτέλεσμα ικανό να ανταγωνιστεί σαν εντύπωση τον ορυμαγδό μέτρων που εξαγγέλλονται και σε χρόνο dt αλλάζουν τις ζωές των ανθρώπων, ούτε ένα λαμπερό δείγμα δράσης αρκετό να συγκριθεί με τον τεκτονικό σεισμό που προκάλεσε το απονενοημένο διάβημα του απελπισμένου Μοχάμεντ Μπουαζίζι πριν ένα μήνα στην Τυνησία. Πόσα εκατομμύρια ανυπάκουες συνειδήσεις ξύπνησε από την υπναγωγία και την ονειροπόληση αυτή η απλή στη σκληρότητά της κίνηση;

ΑΦΗΣΤΕ τα μπετόνια με τη βενζίνη κάτω, πετάξτε τους αναπτήρες, δεν εννοώ αυτό που υποθέτετε. Να αλλάξουμε συνειδήσεις είναι το ζήτημα, όχι να τις εξαερώσουμε. Αυτό που εννοώ είναι πώς, ενώ οι κεφαλές της καθ’ ημάς (και της καθ’ υμας, και της κατ’ αυτούς) αριστεράς επεξεργάζονται κατά μόνας το σχέδιο που θα ρίξει τα τείχη της καχυποψίας ή το πρόγραμμα που θα εμπνεύσει τη λεηλατούμενη κοινωνική πλειοψηφία, εμείς οι λοιποί θνητοί, τα πόδια, τα χέρια και τα λοιπά μέλη της καθ’ οιονδήποτε αριστεράς, πώς καταστρώνουμε τις μικρές, καθημερινές ανταρσίες, τα αθόρυβα βήματα κοινωνικής ανυπακοής στην απόλυση, στη μείωση του μισθού, στο άδικο χαράτσι, στον ληστρικό φόρο, στη βάναυση ανατίμηση, στο πανάκριβο εισιτήριο, στην τραπεζική τοκογλυφία, στην απαξίωση της μικροκατάθεσης, στον υπέρογκο λογαριασμό, στον τηλεοπτικό οχετό, στην προσβλητική κυβερνητική προπαγάνδα; Ανθυπομειδιάσαμε όταν ο Γκλέτσος γκρέμισε την μπάρα, μας φάνηκε «λίγη» η άρση μπαρών αλλά, εδώ που τα λέμε, ποιο άλλο κίνημα πέτυχε κάποια μετρήσιμη εκτροπή συνειδήσεων στην ανυπακοή, ένα μετρήσιμο όφελος στους «ανυπάκουους» κι ένα επίσης μετρήσιμο κόστος στους χρηματοδότες της χειραγώγησής τους;